Als je opgroeit als kind heb je unieke eigenschappen die deel uitmaken van jouw persoonlijkheid. Je krijgt boodschappen mee vanuit je omgeving en samen met jouw unieke eigenschappen wordt je persoonlijkheid gevormd.
Als je volwassen bent, bestaat je persoonlijkheid simpel gezegd uit deze delen:
- Je innerlijke kind
- Je beschermer (het deel van jou dat gevormd is om je te beschermen tegen negatieve ervaringen)
- Je gezonde volwassene
Deze drie delen wisselen elkaar af en dat is vooral afhankelijk van de omstandigheden van dat moment. Als je je veilig voelt, is er veel ruimte om weer even kind te zijn. Als je je niet veilig voelt, is vooral de beschermer op de voorgrond.
Met deze drie delen van jezelf komt er ook vaak een vierde deel bij: de interne criticus.
Waar komt de interne criticus vandaan?
Tijdens je opgroeien krijg je verschillende boodschappen mee. Als je veel kritiek krijgt of oordelen over wat er mis is aan jou, sla je die boodschappen niet alleen op, je gaat ze ook geloven als je ze maar vaak genoeg hoort.
Voorbeelden daarvan zijn:
- Daar ben je te dom voor
- Jij maakt nooit iets af
- Daar ben je te klein voor
- Je bent niet goed genoeg
- Je hebt teveel fantasie
- Doe toch eens normaal
- Uitgescholden worden
- Gestraft worden voor gedrag dat hoort bij een kind van jouw leeftijd
Als kind ben je niet alleen gevoelig voor negatieve woorden maar ook voor onuitgesproken oordelen die je kunt afleiden uit het gedrag van de ouder/verzorger.
Je raakt zo vertrouwd met deze kritiek dat je het oordeel dat er bij hoort gaat zien als iets dat bij jou hoort. Je hebt de kritiek geïnternaliseerd.
Hoe herken je deze criticus?
- Je praat in veroordelende termen naar jezelf
- Je praat over jezelf in veroordelende termen of scheldwoorden
- Je hebt een oordeel over hoe je er uit ziet, wat je doet, hoe je iets doet
- Je begint ergens aan met een goed gevoel maar dat gevoel raak je kwijt omdat je gedachten hebt die dat goede gevoel ontkrachten
- Je hebt gedrag dat vroeger benoemd werd als negatief en je bevestigt dat oordeel door “weer in hetzelfde gedrag te vervallen”.
Wat je criticus ook tegen je zegt, het komt allemaal op hetzelfde neer: de boodschap is een veroordeling op wie je bent en wat je doet.
Je kunt je vast wel voorstellen wat de impact is voor een kind dat voortdurend te horen krijgt dat hij te dom is. Om het kind te troosten en in bescherming te nemen vinden we vaak veel gemakkelijker dan op dezelfde liefdevolle manier naar onszelf te kijken.
De criticus ontkracht zo sterk je gevoel van eigenwaarde dat het heel moeilijk is om daar tegenin te gaan.
Hoe kun je omgaan met deze innerlijke vijand?
Je zult begrijpen dat deze criticus niet hoort bij jouw unieke zelf maar dat het een koekoek is die bij jou een ei in je nest gelegd heeft.
Het krachtigste deel van jou dat deze criticus opzij kan schuiven, is je gezonde volwassene. Vraag je eens af als je merkt dat de criticus aan het woord is, hoe je je hierbij voelt en wat je vooral nodig hebt.
Zodra je open kunt staan voor jouw werkelijke behoefte van dat moment verliest de criticus terrein.
Als er bepaalde oordelen over jou steeds terugkomen, vraag je dan eens af wie dat altijd tegen je zei of wie je dat gevoel heeft gegeven en plaats het (symbolisch) terug.
Een oordeel heeft nog nooit iemand geholpen om te bloeien, dus dat geldt ook voor jou.
De criticus herkennen en ontkrachten vraagt tijd en investering, maar je zult merken dat er gaandeweg steeds meer ruimte voor je is om gewoon te zijn wie je bent.
Je bent goed genoeg en laat die criticus maar kletsen.
Hij heeft een oud verhaal zonder waarheidsgehalte.
